Szable husarskie kute

SZABLA to długa sieczna broń biała. Wyróżnia się jednosieczną, wygiętą głownią. Klinga szabli może być w części sztychowej poszerzona, czyli mieć ukształtowane tzw. pióro, zaczynające się zazwyczaj wyraźnym uskokiem na tylcu głowni (tzw. młotkiem), rzadziej – poszerzające się płynnie, bez uskoku. W niektórych egzemplarzach tylec pióra może być ostrzony (mówimy wówczas o szabli z piórem dwusiecznym). Przeznaczona do zadawania cięć i pchnięć.

Ślady broni siecznej o wygiętej głowni spotykane były już w starożytnej Persji, Egipcie, Asyrii, Chinach. Szabla pojawiła się w Europie w średniowieczu, w czasie wędrówek ludów na początku V wieku. Jednak do powszechnego przyjęcia jej do uzbrojenia doszło stosunkowo późno, bo dopiero od XIV wieku na Węgrzech i Rusi Kijowskiej. W Polsce szabla przed XVI wiekiem była używana sporadycznie, częściej jako broń plebejska, niż szlachecka. Szabla zaczęła zastępować używany w Polsce miecz dopiero od końca XV wieku. Nasilający się wpływ kultury orientalnej na szlachecką sztukę, obyczajowość i ideologię. Na dworach szlacheckich pojawiły się wschodnie kobierce, uzbrojenie ochronne, łuki z sajdakami – i szable, często zdobyczne, tureckie lub perskie. Kult szabli jako jedynej broni godnej polskiego szlachcica stał się na tyle silny, że aż do XIX wieku szabla była uważana za symbol sarmatyzmu, tradycji i starożytnego pochodzenia szlachty polskiej.

Szabla husarska to trzeci, obok karabeli i szabli polsko-węgierskiej, typ szabli uznawanej za najstarszą, polską broń narodową. Pojawiła się około 1630 roku, jako broń ciężkiej jazdy – husarii. Szable tego typu, nazywane także pałaszami husarskim (pochyłymi) lub szablami czarnymi, przeszły długą ewolucję od typu węgiersko-polskiego, poprzez cały szereg podtypów późniejszych, by w końcu uzyskać swoistą, zamkniętą oprawę rękojeści. Szable te posiadały głownie o krzywiźnie kołowej i półzamknięty jelec. Charakterystyczny był paluch pasowany, dostosowany do oparcia kciuka. Konstrukcyjnie najdoskonalsza w ówczesnej Europie szabla, została zaadaptowana z początkiem XVIII wieku we wszystkich armiach europejskich. Pojedyncze egzemplarze tej broni były używane bojowo nawet w XIX wieku, a oprawy rękojeści wzorowane na szabli husarskiej spotkać można do dnia dzisiejszego w broni paradnej kompanii reprezentacyjnych wielu krajów.